انواع كود

زمان و انواع روش كوددهي گياهان – هفت روش كوددهي

شركت هنر طبيعت سگال قصد دارد در اين مقاله به طور اختصاري شما را با  زمان و انواع روش كوددهي گياهان كه به هفت روش كوددهي تقسيم بندي شده است، آشنا كند.

همانطور كه گياهان و درختان متفاوت نيازهاي تغذيه اي گوناگوني دارند،

شيوه هاي كوددهي به گياهان نيز متنوع  و متناسب با شرايط و نوع آنها است.زمان و انواع روش كوددهي گياهان

انتخاب روش كوددهي مناسب هر گياه در كنار ساير موارد مراقبتي گياه، در نتيجه گيري نهايي بسيار تاثير گذار است.

هفت روش كوددهي عبارتند از:

۱. روش پراكندن

۲. روش نواري

۳. روش كناري

۴. تزريق به داخل تنه درخت

۵. كودپاشي همراه آب آبياري

۶. محلول پاشي كود

۷. كوددهي به روش چالكود

۱. روش كوددهي پراكندن (زمان و انواع روش كوددهي گياهان)

در اين روش كوددهي به گياه، كود را توسط دست يا كودپاش و يا هواپيماي كودپاش، در سطح خاك به صورت يكنواخت پراكنده مي كنند.

اين عمل قبل و يا بعد از كاشت انجام مي گيرد. قبل از كشت، در هنگام آخرين نوبت از تهيه بستر بذر و بعد از مسطح سازي انجام مي دهند.

تقريبا با اين روش كوددهي تمامي كودهاي جامد قابل استفاده مي باشند.زمان و انواع روش كوددهي گياهان

بعد از پراكنده شدن كود بر سطح خاك آن را با ديسك يا كولتيواتور با خاك مخلوط مي كنند.

اگر اين روش كوددهي پس از كاشت انجام گيرد بايد بلافاصله آبياري انجام گيرد تا كود در داخل آب حل شده و به داخل خاك نفوذ كند.

اين متد در ديم كاري نيز كاربرد دارد، البته در زماني كه احتمال بارندگي بسيار بالا باشد.

۲. روش كوددهي نواري

كود را در اين شيوه در يك يا دو سمت كناري و زير بذر ( ۳ تا ۱۰ سانتي متر در پهلو و ۵ تا ۸ سانتي متر در زير) قرار مي دهند.

كود در نواري به عرض ۵-۲ سانتي متر در كنار بذر ريخته مي شود. با توجه به فرم اين روش كوددهي،

اكثرا اين شيوه براي گياهان وجيني و يا كشت هاي رديفي مناسب است.

زمان كوددهي اين شيوه در هنگام بذركاري گياهان وجيني مي باشد.

۳. روش كوددهي كناري

زماني كه كود در كنار رديف هاي كشت با عمق زياد به صورت نواري ريخته مي شود به آن روش كوددهي كناري گفته مي شود؛

كه براي كوددهي سرك به گياهان وجيني در كشت هاي جوي پشته اي كاربرد دارد.

كودپاشي در اين شيوه با دست يا دستگاه كودريز انجام مي گيرد. پس از ريختن كود به داخل چاله، آن را با خاك پر مي كنند.

در اين مورد نيز مانند روش پراكندن، آبياري پس از عمليات كوددهي ضروري است.

۴. كوددهي به شيوه ي تزريق داخل تنه ي درخت

تزريق عناصر غذايي به تنه ي درخت در گذشته رواج داشته است،

به اين صورت كه سوراخي داخل تنه ي درخت ايجاد مي ­كردند و يك لوله داخل آن قرار مي دادند كه

تركيبات غذايي و آنتي بيوتيك هاي داخل لوله به تدريج جذب گياه مي شد.

علاوه بر مواد غذايي اين روش كوددهي براي تزريق سموم نيز به كار مي رود.

عناصر غذايي در اين شيوه با فشار بالا به داخل گياه تزريق مي شوند.

اين روش كوددهي مزايايي را چون حجم كمتر مواد غذايي مصرفي و كاهش آلودگي زيست محيطي در پي دارد.زمان و انواع روش كوددهي گياهان

در ايران از روش تزريقي براي برطرف كردن كلروز آهن و كمبود روي،

منگنز و بور در درختان ميوه مثل سيب، گلابي و به استفاده مي­ شود.

تاثيرگذاري اين شيوه بسيار سرعت بالاتري نسبت به ساير روش ها دارد.

بسته به هدف و نوع ماده ي تزريق شده، زمان تزريق متفاوت است.

زمان تزريق با توجه به اينكه انتقال مواد در شيره ي آبكش به شكل فعال

و براساس رابطه ي منبع (برگ ها) و محل مصرف(ميوه يا ريشه) مي باشد، حائز اهميت است.

اگر در تابستان تزريق صورت گيرد قسمتي از مواد به ريشه ها منتقل مي شود،

بنابراين هنگامي كه كنترل پوسيدگي ريشه و انتقال مواد به ريشه مورد نظر باشد زمان كوددهي بايد در تابستان و پس از توقف رشد رويشي باشد.

۵. كودپاشي همراه با آب آبياري (زمان و انواع روش كوددهي گياهان)

در اين مورد از زمان و انواع روش كوددهي گياهان، كودپاشي همراه با آب آبياري كودهاي محلول را در آب آبياري حل مي­كنند

و با آبياري باراني و يا قطره اي در سطح زمين زراعي پخش مي­ نمايند.

با اين روش با تنظيم ميزان جريان آب، هم نياز آبي محصولات را برطرف مي كنند و هم كود را به آن ها منتقل مي كنند.

از جمله رايج ترين هاي اين شيوه، كوددهي كود نيتروژنه (به صورت اوره) مي باشد.

با اين روش مي توان تمام نيتروژن مورد نياز محصولات را با اضافه كردن ۲۰ تا ۳۰ كيلوگرم نيتروژن در هر بار آب آبياري به خاك، تامين نمود.

البته اين ميزان نيتروژن بايد به صورت سرك در فواصل زماني مناسب و در زمان رشد، در اختيار گياه قرار گيرد. زمان و انواع روش كوددهي گياهان

بعضي كودها براي استفاده در روش آبياري خسارت زا هستند،

كودهاي نيترات آمونيوم، اسيد فسفريك و سولفات آمونيوم از آن جمله هستند.

در روش كوددهي همراه با آب آبياري عناصر غذايي به صورت كاملا يكنواخت در منطقه مرطوب ريشه پخش مي گردد.

از جمله محاسن كود آبياري صرفه جويي در مصرف انرژي و هزينه هاي كارگري است.

زماني كه امكان وارد شدن كارگر يا تجهيزات كودپاشي به مزرعه در طول دوره ي رشد وجود ندارد،

كود آبياري انتخاب خوبي براي برطرف كردن نياز غذايي گياه است. كم شدن هزينه ­هاي توليد،

كاهش آبشويي كود از منطقه ريشه و در نتيجه كاهش آلودگي آبهاي زيرزميني از ديگر محاسن كوددهي همراه با آب آبياري مي باشد.

۶. كوددهي به روش محلولپاشي

اكثرا براي استفاده از كودهاي ميكرو اين روش كوددهي را انتخاب مي كنند.

در اين شيوه پس از حل كردن كود در آب، آن را روي برگ ها محلول پاشي مي كنند.

به علت حضور سلول هاي خاص در برگ ها، محدوديت هايي در جذب آب و املاح محلول در آن وجود دارد.زمان و انواع روش كوددهي گياهان

بايد دقت داشت كه با وجود جذب عناصر اصلي از طريق برگ، ميزان واقعي نياز گياه به اين عناصر،

نمي تواند به طور كامل از طريق برگ جذب شود. زماني كه مواد غذايي نتواند به دلايلي از طريق ريشه جذب شود، محلول پاشي موثر واقع خواهد شد.

اين مطلب به طور ويژه در مورد عناصر سنگين نظير آهن، منگنز، روي و مس صدق مي كند.

تغذيه برگي برخي از عناصر نظير بور، منگنز، روي و آهن در خاكهاي آهكي كشور ما ايران، در قياس با مصرف خاكي مناسب تر است.

۷. روش كوددهي به شيوه چالكود

از ديگر روش هاي كوددهي به گياه، كوددهي باغ ها به روش چالكود است.

در اين شيوه تعدادي چاله در محل سايه انداز درخت (اغلب سه چاله) در اندازه ۴۰ × ۴۰ سانتيمتر حفر مي­ كنند.زمان و انواع روش كوددهي گياهان

مواد پر كننده اين چاله ها شامل كود كشاورزي حيواني، گوگرد يا اسيد سولفوريك نيم نرمال (حدود ۴۰ميليمتر) سولفات آهن و روي و اسيدبوريك مي شود.

به نظر مي رسد اين روش به خصوص در مورد عناصر فسفر و پتاسيم موثرتر از پخش سطحي يا مخلوط كردن كود با خاك منطقه­ ي سايه انداز گياه عمل كند.

عوامل موثر بر جوانه زني بذر

پس از كاشت بذر و رفع موانع رشدي مرتبط با خود بذر، نظير ركود و خفتگي، نوبت به كنترل شرايط محيطي جوانه زني بذر مي رسد.

مهم ترين اين شرايط محيطي شامل رطوبت، دما، نور و اكسيژن مي باشد. پس از رفع خفتگي خود بذر اگر به شرايط محيطي پس از كاشت

علي الخصوص دما و نور دقت نشود بذر مجدد دچار خفتگي مي شود كه به آن خفتگي فيزيولوژيكي مي گويند.

در زير به طور مختصر مهم ترين عوامل محيطي موثر بر جوانه زني بذر توسط شركت هنر طبيعت سگال بيان گرديده است:

. اكسيژن

همانطور كه مي دانيم بذر تمامي گياهان به غير از گياهان آبزي براي بقا مانند ساير موجودات زنده نياز به اكسيژن دارند.

عواملي نظير استفاده از خاك با بافت سنگين، سفت و فشرده تنفس بذر را سخت تر كرده

در نتيجه اكسيژن دريافتي بذر كاهش خواهد يافت. اين امر باعث بروز احتمال عدم جوانه زني بذر مي گردد.

در اين مورد انتخاب خاك مناسب كه امكان تنفس گياه را ايجاد كند واجب است.

. رطوبت

آب و رطوبت است كه سيستم هاي دروني بذر را فعال مي كند،

به اين صورت كه بذر آب را جذب كرده و حجم آ ن زياد مي شود،

در نتيجه پوسته ي آن ترك مي خورد و ريشه چه امكان بيرون آمدن پيدا خواهد كرد.

به همين دليل است كه بذرها را پيش از كاشت مي خيسانند.

مدت زمان مناسب براي اين كار حدود ۸ ساعت است

اما اگر بيش از اين مدت زماني بخواهيم بذر را خيس كنيم،

بايد مرتب آب را عوض كنيم كه اكسيژن به بذر برسد و دچار خفگي نشوند.

حداكثر زمان خيساندن نيز ۲۴ ساعت مي باشد.

. نور

نور برخلاف تصور عموم براي جوانه زني بذر برخي گياهان ضروري و براي برخي بازدارنده مي باشد.

از جمله بذور گياهاني كه براي جوانه زني به نور نياز مبرم دارند مي توان

به كاهو، كرفس، پامچال و بنفشه آفريقايي اشاره نمود.

به همين دليل اين بذور را در عمق خاك قرار نمي دهند.

در طرف ديگر گياهاني را داريم كه با رسيدن نور به بذرشان رشد آن ها متوقف مي گردد.

از جمله اين گياهان پياز، سير، فلوكس، زبان در قفا و گل ناز مي باشد.

روي بذر اين گياهان را پس از كاشت بايد به خوبي پوشاند.

. دما

دماي محيط كشت مهم ترين عامل در تعيين زمان كاشت بذر است.

دما عامل تاثيرگذار بر ميزان و سرعت جوانه زني بذر مي باشد.

حفظ تعادل در دما از جمله حساس ترين عمليات حفظ شرايط محيطي بذر مي باشد.

كاشت بذر در دماي سرد منجر به جوانه زني نامرتب بذر گشته و از سوي ديگر

گرماي بيش از اندازه محيط منجر به خشكي و آسيب ديدن گياهان جوان يا جلوگيري از

جوانه زني بذر گردد (خفتگي بذر به دليل دماي بالاي محيط).

به خصوص بذر پس از آبگيري به دماي محيط بسيار حساس مي گردد.

در تنظيم دماي محيطي بايد نوع بذر و نياز دمايي خاص بذر آن گونه ي گياهي در نظر گرفته شود.

زيرا برخي به دماي بيشتر و برخي به دماي كم تر نياز دارند. براي مثال بذر گياهان متعلق به مناطق معتدله معمولاً به دماي خنك نياز دارند.

بعضي از گياهان به گونه‌اي در برابر گرماي محيط حساس هستند كه اگر دما بيش از ۲۵ درجه شود بذر آن ها به طور كلي جوانه نمي‌زند.

از جمله اين گياهان مي‌توان به كرفس، كاهو، پياز حسن‌يوسف، سيكلامت، فريزيا، پامچال و زبان اشاره نمود.

در طرف ديگر برخي گياهان براي جوانه زني بذر شان به دمايي بالاتر نياز دارند مانند گياهان بومي مناطق گرمسيري و يا نيمه گرمسيري.

يك دست صدا ندارد – كاهش هزينه توليد در كشاورزي

گاهي تنها استفاده از يك مورد از بستر كشت يا كود با كيفيت براي كاهش هزينه توليد در كشاورزي

كافي نيست و استفاده از چند محصول مرغوب در مراحل مختلف كشاورزي

كيفيت محصول نهايي كشاورزي را بسيار بالا برده و هزينه توليد كاهش خواهد يافت.

اگر از بستر كشت مناسب (پيت ماس مرغوب) استفاده كنيم و تغذيه نامناسبي به گياهمان بدهيم تمام زحماتمان به هدر خواهد رفت و همين طور بالعكس.

عملكرد كود نيترات كلسيم ۴ آبه برند نان اگري و خاك پيت ماس نورداگري شركت هنر طبيعت سگال

از همان ابتدا تا انتها عيان است و هزينه توليد را كاهش مي­ دهد.

پيت ماس مرغوب نورداگري به عنوان بستر كشت، در ابتدا با مقاوم نمودن گياه نسبت به ضعف

وارد عمل شده و درصد جوانه زني بذر را به صدر در صد مي ­رساند و پس از آن كود نيترات كلسيم چهار آبه

نان اگري وارد ميدان شده و مقاومت گياه را به تنش هاي محيطي و غير محيطي بالا برده و در طول دوره رشد،

تنش و آفت و بيماري ها كمتر شده، در نهايت به يك عملكرد و نتيجه عالي و

كاهش هزينه توليد در كشاورزي خواهيم رسيد.

تنش هاي محيطي و بيماري ها در گياهان باعث افت كيفيت نهايي محصول شده و غير از آن مصرف سموم كشاورزي

براي مبارزه با آفات و بيماري ها افزايش يافته در نتيجه هزينه هاي توليد بسيار افزايش پيدا مي كند.

با انتخاب مناسب بستر كشت و تغذيه گياه يا همان كود مي توانيم سلامت محصولات خود را تضمين كرده

و گامي به سوي دستيابي به كشاورزي پولساز برداريم. شركت هنر طبيعت سگال با استفاده از دانش فني و تجربه خود،

با ارائه محصولات به روز دنيا در زمينه ي نهاده هاي كشاورزي (بسترهاي كشت، كود و بذر)

سعي در كمك رساني به كشاورزان ميهن عزيزمان ايران، دارد.

چمن چيست

چمن به يك سطح پوشيده از خاك كه گياهاني مانند علف ها و ندرتاً گياهان با دوام ديگري مانند

شبدر در آن كشت مي شود گفته مي شود. مي توان با كوتاه نگهداشتن آن با استفاده از

چمنزن از آن نگهداري كرد. زمين چمن در واقع با هدف زيبايي، تفريحي و يا ورزشي احداث مي شود.

تاريخچه

چمن يكي از موهبت هاي الهي است كه از زمان هاي دور به عنوان جلوه دهنده طبيعت

و به عنوان خوراك دام نقش مهمي داشته است. استفاده اوليه بشر به عنوان خوراك

دام بوده، البته در نوشته هاي تاريخي اشاره هايي شده كه در همان زمان جوانان

روي اين زمين ها به بازي مي پرداخته اند. بر اساس علم نوين سبزفرش

از علف هايي منشاء گرفته است كه از لحاظ زمين شناسي به دوران كرتاسه (Cerataceous)

قسمتي از دوران دوم زمين شناسي و اوايل ترشيري (Tertiary) قسمت اوليه دوران سوم

زمين شناسي نزديك به ۷ ميليون سال پيش بر مي گردد. در قاره كهن از بستان هاي بزرگ

و زيبايي در امپراطوري چين باستان ياد شده است كه در آنها گياهان كمياب، درختان و چمن

كشت مي شده است. ساده ترين باغ مستطيلي طراحي شده نيز به زمان آشوري ها در

باغ هاي ايراني بر مي گردد.

گونه هاي چمن فصل سرد و گرم

چمن ها به دو دسته تقسيم مي شوند:

۱. فصل سرد

۲. فصل گرم

– گونه هاي فصل سرد به دوره هاي سرد سال و در دماي ۸۱ الي ۴۲ درجه سانتي گراد

رشد مي كنند و در اوايل بهار و اواخر زمستان از خفتگي بيرون آمده و رشد مي كنند و

در ميانه تابستان رشد آن ها كاهش مي يابد و در پاييز دوباره رشد مي كنند و ممكن است در زمستان نيز سبز بمانند.

– چمن هاي فصل گرم بيشترين سازگاري را در دماي ۴۰ تا ۵۳ درجه سانتي گراد دارند

و به آهستگي از خفتگي بيرون مي آيند و رشد بيشينه آن ها تا ميانه تابستان به طول

مي انجامد و رشد آن ها در پاييز كاهش مي يابد و هنگامي كه دما به زير ۸۷ درجه برسد

به خفتگي مي رود و تا بهار زرد مي مانند. از تفاوت هاي ديگر اين دو نوع چمن عمق

ريشه دهي است كه چمن هاي فصل گرم عمق ريشه دهي بيشتري دارند كه تا

حدود يك متر مي رسد در حالي كه عمق ريشه چمن هاي سردسيري ۵۷ تا ۲۳ سانتي متر است.

باريك برگان رايج

اين دسته از باريك برگان به طور گسترده كشت و مراقبت مي شوند و به عنوان چمن مورد استفاده قرار مي گيرند. يكي از مرغوب ترين انواع آن كه با تكنولوژي روز دنيا ساخته شده است چمن كوتينگ مي باشد كه در مقاله ي سيستم كوتينگ يا كوتينگ بذر ميتونيد اطلاعات بيش تري در اين زمينه كسب كنيد.

اصول كوددهي به گياهان آپارتماني

در اين مقاله، شركت هنر طبيعت سگال در رابطه با تغذيه و كوددهي به گياهان آپارتماني توضيح مختصر و كاربردي خواهد داد.

گياهان آپارتماني نيز همانند ساير گياهان و محصولات كشاورزي به تغذيه و كوددهي نياز دارند.

در بحث تغذيه گياهان، عناصر مورد نياز به دو دسته تقسيم بندي مي شوند.

دسته ي عناصر متحرك و غير متحرك. عناصر متحرك شامل نيتروژن، منيزيم، فسفر، كلر و پتاسيم مي باشد

كه قدرت تحرك در بافت هاي گياهان را دارند.

در صورت كمبود اين دسته از عناصر، برگ هاي پاييني گياهان آپارتماني تحت تاثير قرار مي گيرند.

عناصر كلسيم، مس، منگنز، روي، گوگرد و آهن جزو عناصر غير متحرك هستند.

علت نام گذاري اين عناصر آن است كه توان حركت داخل گياه را ندارند.

نشانه هاي كمبود اين عناصر در گياهان آپارتماني در قسمت بالايي و برگهاي جوان ديده مي شود.

عناصر فسفر(P)، نيتروژن (N) و پتاسيم (k) در گياهان نقش ويژه اي را بر عهده دارند.

نقش فسفر در افزايش تعداد و سايز گل هاي گياهان و همچنين رشد بهتر ريشه ها بسيار پررنگ است.

پتاسيم در توليد گل و ريشه و همچنين رنگ گيري بهتر گل ها و ميوه ها و در نتيجه زيبايي آن ها تاثير گذار است.

قوي تر شدن ساقه گياهان و افزايش مقاومت گياهان به بيماري ها

و خطرات دوران استراحت از ديگر وظايف پتاسيم است.

سومين عنصر يعني نيتروژن علاوه بر كمك به سبزينگي گياه و رشد برگ و ساقه،

در رشد عمومي گياه و برگسازي بسيار موثر است.

بهترين كود براي گياهان آپارتماني

در ابتدا گياهان آپارتماني را به دو دسته ي گياهان با برگ هاي زينتي و گياهان گل دار تقسيم مي كنيم.

براي كوددهي به گياهان آپارتماني يا دو دسته ي بيان شده، به طور كلي مي توان گفت كه بهترين كود،

كودهاي كامل (NPK) كه داراي درصدهاي مختلفي از پتاسيم، فسفر و نيتروژن مي باشند، سولفات پتاسيم و نيترات كلسيم هستند.

كود كامل مانند فرمول ۳۶-۱۲-۱۲ و ۲۰-۲۰-۲۰ . براي گياهان گلدار با توجه به نحوه ي اثر گذاري فسفر و پتاسيم كه پيشتر بيان شد،

كودهاي داراي درصد بالاتري از اين دو عنصر بهتر مي باشند. در مورد گياهان آپارتماني كه داراي برگ هاي زينتي هستند،

به كودهايي با نيتروژن بيشتر احتياج پيدا خواهيم كرد.

به عنوان مثال كود كامل با فرمول ۲۰-۲۰-۲۰ مي تواند براي اين منظور مفيد واقع شود.

نياز كودي گياهان مختلف

تا كنون به طور كلي به موضوع انتخاب بهترين كود براي كوددهي به گياهان آپارتماني پرداختيم.

ولي همانطور كه مي دانيم نياز كودي گياهان مختلف، فراتر از دسته بندي دوگانه ي گياهان گلدار و داراي برگ تزئيني مي باشد.

در نتيجه علاوه بر توجه به اين دسته بندي، با توجه به نوع خاص گياه خانگيتان، ميزان و زمان كوددهي به آن ها را تعيين كنيد.

اين موضوع را در نظر بگيريد كه هميشه استثنا هم وجود دارد.

گياهاني همچون كاكتوس كه داراي سرعت رشد بسيار كمي هستند احتياجي به كود نخواهند داشت،

اما مي توان به كاكتوس هاي گلدار براي تحريك گلدهي كود داده شود، اما بايد توجه داشت كه غلظت كودي كه استفاده مي كنيد

يك چهارم كوددهي معمولي در ساير گياهان باشد. اگر در دادن كود به اين نوع گياهان زياده روي كنيد ساقه گياه شل خواهد شد.

براي جلوگيري از سوختگي ريشه گياه قبل از كوددهي بايد گياه كمي مرطوب شود.

ميزان مصرف كودها بر روي بسته بندي ذكر شده است، كه معمولا توصيه مي شود براي گياهان آپارتماني

نصف غلظت نوشته شده بر روي بسته بندي را استفاده كنيد تا گياهتان دچار ازدياد مواد غذايي نشود.

بهترين زمان كوددهي به گياهان آپارتماني

در بحث كوددهي به گياهان آپارتماني به طور كلي بهترين زمان، فصل بهار و تابستان است.

اگر گلداني را به تازگي خريداري كرده ايد يا گلدان آن را تعويض كرديد،

پس از انتقال آن به مكان مناسب مدت يك ماه صبر كرده و پس از آن كوددهي را شروع كنيد.

نكته ي ديگر قابل توجه در كوددهي گياهان آپارتماني، سن گياه مي باشد.

در مورد گياهان جوانتر كوددهي در فواصل كم تري انجام مي گيرد،

اما به طور عمومي در گياهان زينتي و گلدار هر ماه يك باركوددهي با نصف غلظت نوشته شده بر روي محصول كافي است.

مقدمه

گياهان براي رشد حداكثري و مطلوب نياز به پرورش در محيطي كنترل شده از نظر

شدت نور، دماي روزانه، دماي شبانه، ميزان رطوبت هوا و خاك نياز دارند.

كنترل عوامل خسارت زا نظير باد، طوفان‌هاي ويرانگر، سرما و يخبندان نيز حائز اهميت است.

چنين شرايط مناسبي را از طريق احداث گلخانه مي توانيم تا حد امكان فراهم كنيم.

در اين مقاله شركت هنر طبيعت سگال در رابطه با گلخونه و عوامل محيطي گلخانه توضيحات مفيدي را ارائه خواهد داد.

تعريف گلخانه

گلخانه يا گياه‌خانه يا گرمخانه به محيطي گفته مي شود

كه با پوشش شفاف براي عبور نور پوشيده شده باشد و در آن به كشت انواع مختلفي از گل و گياهان مي پردازند.

علت ساخت چنين مكاني در دست گرفتن كنترل عوامل محيطي مي باشد.

اصلي ترين علت، محبوس كردن انرژي خورشيدي درون گلخانه و ايجاد اثر گلخانه اي مي باشد.

نور خورشيد از جداره شفاف گلخانه عبور كرده و داخل گلخانه محبوس شده و آنجا را گرم مي كند.

محيط محافظت شده داخل گلخانه باعث تسريع رشد محصولات مي شود.

گلخانه با ايجاد امكان كنترل شرايط محيطي، كشت محصولات مختلف را

در سراسر نقاط دنيا و تمامي فصول هموار ساخته است.

به خصوص براي كاشت و تكثير نباتات در هواي سرد كه كشت آن ها در فضاي آزاد مقدور نيست.

اين شيوه توليد امروزه به يكي از سودآورترين قسمت هاي كشاورزي تبديل شده ‌است

كه البته سرمايه‌گذاري اوليه فراواني را نيز مورد نياز است. مديريت صحيح در احداث گلخانه،

انتخاب مكان، نوع گلخانه و پوشش آن، با توجه به سرمايه‌گذاري زيادي كه اين زمينه مي طلبد،

بسيار مهم است و باعث بهره‌وري مناسب از سرمايه خواهد شد و سود گلخانه را تضمين مي نمايد.

تقسيم بندي گلخانه با توجه به سازه ي آن به دو دسته ي ثابت و متحرك تقسيم بندي مي شود.

تقسيم بندي گلخانه بر اساس نوع توليد

۱. گلخانه هايي كه در آن  توليد سبزي و صيفي شامل محصولاتي نظير

خيار, گوجه فرنگي, توت فرنگي, فلفل, بادمجان, طالبي, سبزيجات برگي(ريحان- شاهي و……..)، انجام مي گيرد.

۲. گلخانه‌هاي توليد گل و گياهان زينتي كه در آن به توليد انواع گل‌هاي شاخه بريده مانند رز وگل‌هاي آپارتماني مي پردازند.

۳. سالن‌هاي گلخانه‌اي مخصوص پرورش قارچ دكمه‌اي و قارچ صدفي

۴. كشت و پرورش گياهان دارويي

مزاياي كشت گلخانه‌اي

. صرفه جويي مصرف آب

. افزايش توليدات در واحد سطح

. توليد بيش تر از يك محصول در هر سال

. افزايش كيفيت محصول (كاهش مصرف سموم كشاورزي)

. نبود وابستگي توليد به شرايط محيطي و امكان تنظيم برنامه كشت

. امكان توليد محصول در تمامي فصل‌هاي سال

. استفاده از تكنيكهاي كشاورزي روز دنيا مانند كشت طبقاتي

. استفاده از زمين هاي غير قابل كشت با سيستم گلخانه هيدروپونيك

كنترل شرايط محيطي گلخانه

شرايط محيطي مستقيما بر فعاليت هاي شيميايي صورت گرفته در فرايند فتوسنتز گياهان تاثير مي گذارد.

عواملي نظير دما، شدت نور‏، آب و مواد غذايي نيز بر فتوسنتز تاثير گذار هستند.

بسته به دماي محيط، تنفس گياه متفاوت است. محدوده ي دمايي ايدا آل براي اكثر گياهان گلخانه اي

براي بالا بردن بازده فتوسنتز، بين ۵٠ تا ٨٠ درجه فارنهايت توصيه شده است.

در نتيجه محيط گلخانه هميشه بايد كنترل شده باشد كه گياهان بازده رشدي حداكثري داشته باشند.

از آنجايي كه ممكن است موارد غير قابل پيش بيني در گلخانه رخ دهد

و يا شرايط كنترل شده كمي مغايرت با خواست گياه داشته باشد از كودهايي مي توان استفاده كرد

كه مقاومت گياهان را نسبت به تنش هاي محيطي گلخانه نظير شوري و سرما و گرما بالا ببرد.

كودهاي سولفات پتاسيم و نيترات كلسيم همكاري خوبي مي توانند براي اين منظور با يكديگر داشته باشند.

در زير به بررسي چند مورد از عوامل محيطي مهم خواهيم پرداخت.

دما در گلخانه‌

كنترل درجه حرارت در گلخانه از شروط اوليه در رابطه با رشد عالي گياهان مي باشد.

برخي گياهان، مانند گياهان گرمسيري، به دماي بيشتر نياز دارند.

بعضي ديگر در درجه حرارت كمتر از ۲۰ درجه سانتيگراد هم به راحتي و به خوبي رشد خواهند كرد.

گياهاني كه از مناطق سردسيري منقل شده‌اند داراي اين ويژگي هستند، نظير پامچال.

چگونگي تنظيم دما در اين مكان ها بستگي به سيستم گرمايي مورد استفاده در آن دارد.

انواع بخاري‌ها يا سيستم‌هاي گازي براي اين منظور استفاده مي شوند.

سيستم‌هاي حرارتي بايد امكان توزيع يكنواخت دما را در داخل گلخانه فراهم آورند و حداقل اثرات زيست‌محيطي را دارا باشند.

نياز نوري گياهان

همه گياهان به يك اندازه به نور نيازمند نيستند.

گياهان از نظر نياز نوري به سه گروه تقسيم مي‌شوند.

. گياهان روز بلند: براي به گل رفتن بين ۱۰ تا ۱۴ ساعت نياز نوري دارند، مثل گياهان فصلي تابستانه.

. گياهان روز كوتاه: براي به گل رفتن نياز آن ها به نور كمتر از ۱۲ ساعت است، مانند گل داودي.

. گياهان بي‌تفاوت به طول روز: كه اين گياهان براي نگهداري در خانه مناسب هستند. مثل گل حنا يا بگونيا كه حساسيتي به طول روز نداشته و تمام طول سال گل دارند.

جهت گلخانه‌ در ميزان نور دريافتي گياهان بسيار موثر است:

. توجه به سايه هاي اسكلت گلخانه در ساعات مختلف تاثيرگزار است

. اين مضوع در توليدات زمستاني اهميت بيشتري پيدا مي كند. بهترين انتخاب براي موقعيت گلخانه، به صورت نماي جنوبي يا جنوب شرقي مي باشد كه با دريافت نوز تمام روز، بهترين شرايط براي رشد گياهان فراهم مي شود. البته نور صبحگاهي شرق هم براي بسياري از گياهان كافيست زيرا نور صبح به گياهان اين اجازه را مي دهد كه فرايند غذا سازي را زودتر انجام دهند.

. درختان برگ ريز مانند افرا و بلوط مي‌توانند به‌طور مؤثري از نور شديد بعد ازظهر تابستاني با ايجاد سايه بكاهند. البته بايد توجه داشت كه درختان در هنگام صبح، بر روي گلخانه سايه نيندازند. اين درختان در زمستان اجازه مي‌دهند كه نور كافي به گلخانه برسد؛ چرا كه در پاييز برگ‌هاي خود را از دست مي‌دهند.

جريان هوا در گلخانه

گردش هوا در اين مورد ضروري است. وقتي كه يك گياه در معرض جريان هواي تازه درخارج از اين مكان باشد،

هواي تازه در نزديكي برگ‌ها تأمين شده و گياه مي‌تواند اكسيژن پس داده و از دي اكسيد كربن تازه استفاده نمايد.

جريان هوا همچنين به پايين نگه داشتن رطوبت نسبي و كنترل دما در گلخانه كمك مي‌نمايد.

گلخانه‌هاي تجاري به همه نيازمندي‌هاي اشاره شده در بالا و حتي بيشتر از آن وابسته‌اند.

در يك گلخانه تجاري هدف اصلي سود دهي است؛ براي رسيدن به اين هدف،

اين مكان بايد از لحاظ تأمين شرايط محيطي مطلوب كارآمد باشد. نور و دماي گلخانه بايد به‌طور سخت و جدي كنترل شود.

اخيراً كامپيوترها براي چنين كنترل‌هايي به‌طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

همچنين وجود گازهاي سمي و گرد و غبار در گلخانه ممكن است يك مشكل جدي باشد.

اين گازها شامل مونو اكسيد كربن، اكسيد نيتروژن و دي‌اكسيد نيتروژن مي‌باشند؛ كه ممكن است از وسايل حرارتي متصاعد شوند.

زهكشي گلخانه

يكي از موارد مهم در احداث يك گلخانه توجه به زهكشي آن است.

در مناطقي با زمين‌هاي داراي بافت سخت و با لايه تحت‌الارض غيرقابل نفوذ با قرار دادن

لوله‌هاي سفالي منفذ دار زيربسترها يا به طرق ابتكاري ديگر تمهيدات لازم را در جهت بهبود زهكشي مي‌انديشند

بادشكن

در مناطق باد خيز رديفي از درختان يا يك مانع طبيعي مثل تپه براي كاهش خسارت باد استفاده مي‌شود.

حداقل فاصله درختان از گلخانه در شرق و غرب بايستي حدود ۵/۲ برابر ارتفاع درختان باشد.

اين فاصله در قسمت جنوبي بيش از يك ارتفاع درختان است.

مقدمه

گياهان براي رشد حداكثري و مطلوب نياز به پرورش در محيطي كنترل شده از نظر

شدت نور، دماي روزانه، دماي شبانه، ميزان رطوبت هوا و خاك نياز دارند.

كنترل عوامل خسارت زا نظير باد، طوفان‌هاي ويرانگر، سرما و يخبندان نيز حائز اهميت است.

چنين شرايط مناسبي را از طريق احداث گلخانه مي توانيم تا حد امكان فراهم كنيم.

در اين مقاله شركت هنر طبيعت سگال در رابطه با گلخونه و عوامل محيطي گلخانه توضيحات مفيدي را ارائه خواهد داد.

تعريف گلخانه

گلخانه يا گياه‌خانه يا گرمخانه به محيطي گفته مي شود

كه با پوشش شفاف براي عبور نور پوشيده شده باشد و در آن به كشت انواع مختلفي از گل و گياهان مي پردازند.

علت ساخت چنين مكاني در دست گرفتن كنترل عوامل محيطي مي باشد.

اصلي ترين علت، محبوس كردن انرژي خورشيدي درون گلخانه و ايجاد اثر گلخانه اي مي باشد.

نور خورشيد از جداره شفاف گلخانه عبور كرده و داخل گلخانه محبوس شده و آنجا را گرم مي كند.

محيط محافظت شده داخل گلخانه باعث تسريع رشد محصولات مي شود.

گلخانه با ايجاد امكان كنترل شرايط محيطي، كشت محصولات مختلف را

در سراسر نقاط دنيا و تمامي فصول هموار ساخته است.

به خصوص براي كاشت و تكثير نباتات در هواي سرد كه كشت آن ها در فضاي آزاد مقدور نيست.

اين شيوه توليد امروزه به يكي از سودآورترين قسمت هاي كشاورزي تبديل شده ‌است

كه البته سرمايه‌گذاري اوليه فراواني را نيز مورد نياز است. مديريت صحيح در احداث گلخانه،

انتخاب مكان، نوع گلخانه و پوشش آن، با توجه به سرمايه‌گذاري زيادي كه اين زمينه مي طلبد،

بسيار مهم است و باعث بهره‌وري مناسب از سرمايه خواهد شد و سود گلخانه را تضمين مي نمايد.

تقسيم بندي گلخانه با توجه به سازه ي آن به دو دسته ي ثابت و متحرك تقسيم بندي مي شود.

تقسيم بندي گلخانه بر اساس نوع توليد

۱. گلخانه هايي كه در آن  توليد سبزي و صيفي شامل محصولاتي نظير

خيار, گوجه فرنگي, توت فرنگي, فلفل, بادمجان, طالبي, سبزيجات برگي(ريحان- شاهي و……..)، انجام مي گيرد.

۲. گلخانه‌هاي توليد گل و گياهان زينتي كه در آن به توليد انواع گل‌هاي شاخه بريده مانند رز وگل‌هاي آپارتماني مي پردازند.

۳. سالن‌هاي گلخانه‌اي مخصوص پرورش قارچ دكمه‌اي و قارچ صدفي

۴. كشت و پرورش گياهان دارويي

مزاياي كشت گلخانه‌اي

. صرفه جويي مصرف آب

. افزايش توليدات در واحد سطح

. توليد بيش تر از يك محصول در هر سال

. افزايش كيفيت محصول (كاهش مصرف سموم كشاورزي)

. نبود وابستگي توليد به شرايط محيطي و امكان تنظيم برنامه كشت

. امكان توليد محصول در تمامي فصل‌هاي سال

. استفاده از تكنيكهاي كشاورزي روز دنيا مانند كشت طبقاتي

. استفاده از زمين هاي غير قابل كشت با سيستم گلخانه هيدروپونيك

كنترل شرايط محيطي گلخانه

شرايط محيطي مستقيما بر فعاليت هاي شيميايي صورت گرفته در فرايند فتوسنتز گياهان تاثير مي گذارد.

عواملي نظير دما، شدت نور‏، آب و مواد غذايي نيز بر فتوسنتز تاثير گذار هستند.

بسته به دماي محيط، تنفس گياه متفاوت است. محدوده ي دمايي ايدا آل براي اكثر گياهان گلخانه اي

براي بالا بردن بازده فتوسنتز، بين ۵٠ تا ٨٠ درجه فارنهايت توصيه شده است.

در نتيجه محيط گلخانه هميشه بايد كنترل شده باشد كه گياهان بازده رشدي حداكثري داشته باشند.

از آنجايي كه ممكن است موارد غير قابل پيش بيني در گلخانه رخ دهد

و يا شرايط كنترل شده كمي مغايرت با خواست گياه داشته باشد از كودهايي مي توان استفاده كرد

كه مقاومت گياهان را نسبت به تنش هاي محيطي گلخانه نظير شوري و سرما و گرما بالا ببرد.

كودهاي سولفات پتاسيم و نيترات كلسيم همكاري خوبي مي توانند براي اين منظور با يكديگر داشته باشند.

در زير به بررسي چند مورد از عوامل محيطي مهم خواهيم پرداخت.

دما در گلخانه‌

كنترل درجه حرارت در گلخانه از شروط اوليه در رابطه با رشد عالي گياهان مي باشد.

برخي گياهان، مانند گياهان گرمسيري، به دماي بيشتر نياز دارند.

بعضي ديگر در درجه حرارت كمتر از ۲۰ درجه سانتيگراد هم به راحتي و به خوبي رشد خواهند كرد.

گياهاني كه از مناطق سردسيري منقل شده‌اند داراي اين ويژگي هستند، نظير پامچال.

چگونگي تنظيم دما در اين مكان ها بستگي به سيستم گرمايي مورد استفاده در آن دارد.

انواع بخاري‌ها يا سيستم‌هاي گازي براي اين منظور استفاده مي شوند.

سيستم‌هاي حرارتي بايد امكان توزيع يكنواخت دما را در داخل گلخانه فراهم آورند و حداقل اثرات زيست‌محيطي را دارا باشند.

نياز نوري گياهان

همه گياهان به يك اندازه به نور نيازمند نيستند.

گياهان از نظر نياز نوري به سه گروه تقسيم مي‌شوند.

. گياهان روز بلند: براي به گل رفتن بين ۱۰ تا ۱۴ ساعت نياز نوري دارند، مثل گياهان فصلي تابستانه.

. گياهان روز كوتاه: براي به گل رفتن نياز آن ها به نور كمتر از ۱۲ ساعت است، مانند گل داودي.

. گياهان بي‌تفاوت به طول روز: كه اين گياهان براي نگهداري در خانه مناسب هستند. مثل گل حنا يا بگونيا كه حساسيتي به طول روز نداشته و تمام طول سال گل دارند.

جهت گلخانه‌ در ميزان نور دريافتي گياهان بسيار موثر است:

. توجه به سايه هاي اسكلت گلخانه در ساعات مختلف تاثيرگزار است

. اين مضوع در توليدات زمستاني اهميت بيشتري پيدا مي كند. بهترين انتخاب براي موقعيت گلخانه، به صورت نماي جنوبي يا جنوب شرقي مي باشد كه با دريافت نوز تمام روز، بهترين شرايط براي رشد گياهان فراهم مي شود. البته نور صبحگاهي شرق هم براي بسياري از گياهان كافيست زيرا نور صبح به گياهان اين اجازه را مي دهد كه فرايند غذا سازي را زودتر انجام دهند.

. درختان برگ ريز مانند افرا و بلوط مي‌توانند به‌طور مؤثري از نور شديد بعد ازظهر تابستاني با ايجاد سايه بكاهند. البته بايد توجه داشت كه درختان در هنگام صبح، بر روي گلخانه سايه نيندازند. اين درختان در زمستان اجازه مي‌دهند كه نور كافي به گلخانه برسد؛ چرا كه در پاييز برگ‌هاي خود را از دست مي‌دهند.

جريان هوا در گلخانه

گردش هوا در اين مورد ضروري است. وقتي كه يك گياه در معرض جريان هواي تازه درخارج از اين مكان باشد،

هواي تازه در نزديكي برگ‌ها تأمين شده و گياه مي‌تواند اكسيژن پس داده و از دي اكسيد كربن تازه استفاده نمايد.

جريان هوا همچنين به پايين نگه داشتن رطوبت نسبي و كنترل دما در گلخانه كمك مي‌نمايد.

گلخانه‌هاي تجاري به همه نيازمندي‌هاي اشاره شده در بالا و حتي بيشتر از آن وابسته‌اند.

در يك گلخانه تجاري هدف اصلي سود دهي است؛ براي رسيدن به اين هدف،

اين مكان بايد از لحاظ تأمين شرايط محيطي مطلوب كارآمد باشد. نور و دماي گلخانه بايد به‌طور سخت و جدي كنترل شود.

اخيراً كامپيوترها براي چنين كنترل‌هايي به‌طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

همچنين وجود گازهاي سمي و گرد و غبار در گلخانه ممكن است يك مشكل جدي باشد.

اين گازها شامل مونو اكسيد كربن، اكسيد نيتروژن و دي‌اكسيد نيتروژن مي‌باشند؛ كه ممكن است از وسايل حرارتي متصاعد شوند.

زهكشي گلخانه

يكي از موارد مهم در احداث يك گلخانه توجه به زهكشي آن است.

در مناطقي با زمين‌هاي داراي بافت سخت و با لايه تحت‌الارض غيرقابل نفوذ با قرار دادن

لوله‌هاي سفالي منفذ دار زيربسترها يا به طرق ابتكاري ديگر تمهيدات لازم را در جهت بهبود زهكشي مي‌انديشند

بادشكن

در مناطق باد خيز رديفي از درختان يا يك مانع طبيعي مثل تپه براي كاهش خسارت باد استفاده مي‌شود.

حداقل فاصله درختان از گلخانه در شرق و غرب بايستي حدود ۵/۲ برابر ارتفاع درختان باشد.

اين فاصله در قسمت جنوبي بيش از يك ارتفاع درختان است.

كشت ايروپونيك يا هواكشت به روشي از كشت گياهان گفته مي شود

كه در آن بدون استفاده از خاك يا بستر سنگدانه اي (موسوم به ژئوپونيك)‏،

گياهان در محفظه هوا يا مه تنك* پرورش داده مي شوند. اين نوع كشت با سيستم هاي هيدروپونيك و آكواپونيك متفاوت است

و برخلاف هيدروپونيك كه براي بستر رشد از محلول مايع مواد غذايي استفاده مي شود و يا برخلاف سيستم آكواپونيك

كه در آن از آب و زباله ماهي به عنوان بستر كشت استفاده مي شود، نيازي به بستر كشت ندارد.

البته بايد خاطر نشان كرد كه كشت آيروپونيك را گاهي به دليل استفاده از آب براي انتقال مواد غذايي هيدروپونيك مي خوانند.

در تعريف ساده تر مي توان گفت كشت ايروپونيك يا هواكشت به شيوه ي پرورش سرپوشيده گفته مي شود

كه گياهان در وضعيتي كه ريشه هايشان در هوا معلق است رشد مي كنند. عمل تغذيه آنها به وسيله

اسپري شدن محلول آب و مواد غذايي و يا آب و كود است. در اين متد خاك استفاده نمي شود.

از جمله مزاياي اين روش امكان كشت افقي و عمودي و استفاده حداكثري از فضا است.

همچنين ميزان آب مصرفي در كشت ايروپونيك كمتر است. با توجه به نوع سيستم هواكشت، مواد غذايي را ممكن است

به صورت دستي و با فاصله هايي در هر شب و روز اسپري كنند و يا با استفاده از پمپ هاي اتوماتيك عمل تغذيه صورت گيرد.

كشت ايروپونيك اغلب به دو روش ذيل انجام مي گيرد

١. كشت ايروپونيك كم‌فشار (LPA) : در اين شيوه كه از جمله روش هاي رايج كشت ايروپونيك مي باشد،

گلخانه دار خود مي تواند سيستم LPA  را به راحتي طراحي كرده و استفاده نمايد.

اكثرا اين نوع سيستم كم فشار به صورت ٢۴ ساعته و در تمامي روزها در حال مرطوب كردن ريشه گياهان هستند‏،

اما كارايي هواكشت  فشاربالا را كه مهي رقيق با ذرات ريز توليد مي كند ندارند.

٢. كشت ايروپونيك فشاربالا (HPA) : اين سيستم توسط ناسا توسعه پيدا كرده است.

ناسا طي گزارشي اعلام كرده است كه اين سيستم كاربردي ترين شيوه براي رشد و پرورش گياهان در فضا محسوب مي شود.

علاوه بر فضا اين كشت بر روي زمين نيز مزاياي فراواني دارد. تمام سيستم‌هاي HPA، ايروپونيك هستند اما همه ي هواكشت ها، HPA نيستند.

اين سيستم HPA براي كارايي بهتر بايد با فشار بالا كار بكند. فشار بالا براي اتميزه كردن آب و توليد قطره هايي به اندازه ۵۰ ميكرون و يا كوچكتر كاربرد دارد.

اين شيوه با آنكه نياز به سيستم هاي تخصصي تر و پرهزينه تر دارد اما هزينه هاي موثر را مي تواند در كل كاهش دهد.

مزايا و معايب هواكشت

–  افزايش قرار گرفتن در معرض هوا : اين شيوه، هواي بهينه مورد نياز گياه براي رشد را در اختيار آن قرار مي دهد.

– كشت عاري از بيماري : با توجه به كاهش تماس گياه به گياه انتقال بيماري ها كاهش خواهد يافت.

علاوه بر آن هر پالس پاشش محلول مي تواند مجدد استريل شود.

– پودر كردن محلول (آب-اتميزه كردن) آب و عناصر غذايي : اسپري كردن غباري يكدست از محلول غذايي براي تغذيه ريشه.

– جذب مواد مغذي : مجزا بودن فاصله هاي غبارپاشي و مدت دوام پاشش در هواكشت،

سنجش ميزان جذب عناصر غذايي و كودي را در طول زمان و در حالات مختلف ميسر مي‌سازد.

*مه تنك: تُنُك‌‏مِه يا ميغ مجموعه‌اي از قطرات خيلي ريز آب با تكيه‌هاي كوچك يخ است. از نظر كلي، ابر و مه تفاوتي ندارند،

فقط مه در قسمت‌هاي پايين و ابر در نواحي بالاي جو تشكيل مي‌شود.